Door Froukje Bos, beleidsmedewerker Pandora Structuur
PandoraNews, oktober 2004
Het tijdschrift Psy begon in september met een bundel artikelen over ‘de pillenhal’ van de farmaceutische sector. In nr. 9 (2004) merkt ze op dat ‘bijna alle onderzoekers die psychotrope medicijnen onderzoeken, contacten hebben met de sector.’
Ze ontmoet met onderzoeker Willem Nolen ‘die naast zijn onderzoeksactiviteiten naar depressie ook nog tot een bestuur heeft behoord, onlangs een multidisciplinaire richtlijn voor klinische depressie heeft opgesteld. Deze normen omvatten verwijzingen voor het gebruik van antidepressiva.
Naast de bekende SSRI’s en ook TCA’s, besloot de commissie ook een paar gloednieuwe medicijnen op de checklist te plaatsen, waaronder Efexor, een antidepressivum van het farmaceutische bedrijf Wyeth. Wyth is ook een van de financiers van onderzoek uitgevoerd door Nolen.’ Psy stelt dan de vraag: ‘hoe gaan we om met het altijd aanwezige gevaar van belangenverstrengeling in dit soort gevallen? Kan een psychiater die delen van zijn studie laat sponsoren door een farmaceutisch bedrijf een onbevooroordeelde beoordeling maken van producten van datzelfde bedrijf?’
In nr. 10 merkt Psy op: ‘De registratie van het nieuwe antipsychotische medicijn Abilify is eigenlijk nog maar net afgerond of er zijn al ondersteunende verhalen over. Als je het enthousiaste nieuwsbericht moet denken, is er een nieuwe wondertablet geboren.
Hoe brengt een fabrikant zijn pil op de markt?
Professionals, zoals zowel de Amsterdamse onderwijzer als psychiater Don Linszen van AMC/De Meren, Bert Stavenuiter, directeur van het familiebedrijf Ypsilon en ook Gijs Francken, voorzitter van de volksvereniging voor schizofrenie Anoiksis, maken zich prompt zorgen over de introductie van het nieuwe antipsychoticum op de Europese markt. uiterst positieve termen over dit product. Het citeren van opinieleiders bij de introductie van een gloednieuw medicijn is een van de promotiemiddelen van de farmaceutische industrie.’ Psy vraagt de betrokkenen om uitleg.
In deze serie onderzoekt Psy de impact van de farmaceutische sector op het begrijpen en gebruiken van psychofarmaca. Al in 1992 plaatste Health and Wellness Activity International de dringende zorg “Bevorderen van gezondheid en welzijn of het opdringen van medicijnen?” Dit was de titel van een cruciaal onderzoek naar de reclame voor geneesmiddelen.
Het opende met promoties uit farmaceutische sectoren zoals Roche en Davies Ireland Smith met een prachtige pen op papier en berichten als: ‘We hebben een gedrag ontwikkeld waarbij we medische professionals zover krijgen dat ze pen op papier zetten.’ marketingstrategieën om het suggestiegedrag van artsen te beïnvloeden, blijkt uit de gids ‘Uit de werk van een medicus’ die Dr. L. van der Hoeven in 1929 schreef toen hij het Juliana Kinderziekenhuis in Den Haag verliet, waar hij op 28-jarige leeftijd naar toe ging , cosmetisch chirurg en daarna als bestuurslid. Hij beschrijft precies hoe volksbehandelingen en, in onze ogen, typisch ongelooflijke medicijnen door de eeuwen heen werden gebruikt totdat individuen een beter begrip kregen van de werking van het lichaam en ook gloednieuwe remedies werden gepresenteerd: klieren gewonnen uit huisdieren.
Zowel het ros als het lam bieden tegenwoordig de nodige sera, injecties en organotherapeutica.’ Hier wijkt zijn verhaal af dat voor ons verrassend herkenbaar is: ‘Er gaat geen dag voorbij zonder dat de post ons aan de ochtendmaaltijd allerlei aanbiedingen bezorgt van zowel particuliere als internationale fabrikanten van deze medicijnen, met ook de benodigde testboxen als flesjes.
Enorme chemische fabrieken zijn gebouwd in Duitsland, Engeland, Frankrijk en ook daaronder in dit land, die de nieuwe chemische medicijnen kant-en-klaar in pastilles, korrels, gelatinecapsules, enz. leveren. Veel van deze verbindingen zijn te koop in apotheken en iedereen heeft huistubes met pijnstillers, adaline, veronal of luminal tabletten.
Neem gewoon een aspirine, het is dood in de mond van elke persoon.
Adalin is een geprefereerde en ook typisch gebruikte oplossing voor slaapproblemen. Toch zijn die behandelingen niet zo onschuldig, vooral veronal is dit allesbehalve en heeft eigenlijk al lijden gemaakt. Al die namen zijn afkortingen van extreem samengestelde chemische formules.
Als men bedenkt dat b.v. nirvanine is het zoutzuurzout van: dia-ethylglycocolparxamidoorthoxybenzoëzuur-methylether, dan zal het vast niemand verbazen dat de arts niet meer begrijpt wat hij eigenlijk suggereert.’
- In de afgelopen 75 jaar heeft er een scheve ontwikkeling plaatsgevonden waardoor de farmaceutische markt een te definitieve rol heeft gespeeld in medicatie.
- De massale ontwikkeling van de markt en het rooskleurige beeld van psychotrope geneesmiddelen hebben de vraag of de zoektocht naar inkomsten en waarheidsvinding kan worden geïntegreerd in een cruciaal actueel probleem.
In Psy no 9 specificeert de Nijmeegse psychiater Wil Buis: ‘Ik zou het een goede zaak vinden als er een voor iedereen toegankelijk openbaar register komt waarin alle onderzoeksresultaten op video worden vastgelegd, ook als ze niet passen bij de markt.’ Lex Goudswaard, hoofd eisen bij de NHG (Nederlandse Huisartsen Vereniging) pleit voor een solide onafhankelijke voorzitter van besturen zoals het multidisciplinair college depressie.
De Pandora-structuur benadrukt dit.
Ze houdt er rekening mee dat zowel artsen als cliënten betrouwbare, onafhankelijke details nodig hebben over de huidige toestand van zowel oude als gloednieuwe medicijnen. Niet wishful thinking en reclame- en marketingtechnieken, maar onafhankelijk onderzoek of onderzoek in samenwerking met de markt, dat serieus is geanalyseerd door onafhankelijke commissies of firma’s, zouden interesse moeten hebben, samen met evaluatie van nuttige ervaring met de betrokken geneesmiddelen. Geen zakelijke passies, maar de passies van de volksgezondheid zouden vooraf moeten gaan.